بررسی وضعیت اوقات فراغت زنان در جامعۀ روستایی (مطالعۀ موردی: روستای حسن‌آباد سنجابی در شهرستان دلفان)

موضوع اوقات فراغت، نحوۀ گذران آن توسط گروه‌های مختلف مردم و پیامدهای احتمالی آن، مبین رسوخ شیوه‌های جدید در زندگی کنونی بشر است. اوقات فراغت، با همۀ ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، اوقات مؤثری است که در زمان‌ها و فضاهای مختلف توسط همۀ گروه‌ها و اقشار اجتماعی به شیوه‌های مختلف مصرف می‌شود. فهم چگونگی گذران اوقات فراغت بین اقشار مختلف می‌تواند مبنای مناسبی برای تحلیل روندها و تغییرات اجتماعی باشد. از آنجا که تحلیل وضعیت اوقات فراغت زنان روستایی کمتر در پژوهش‌ها مورد توجه بوده است، در مطالعۀ حاضر تلاش شده وضعیت اوقات فراغت زنان روستایی حسن‌آباد سنجابی، واقع در شهرستان دلفان، بررسی شود. در این مطالعه، وضعیت اوقات فراغت زنان بین نسل‌های مختلف و با توجه به میزان برخورداری از آب و اراضی کشاورزی با روش کیفی بررسی شد. از فنون مشاهدۀ مشارکتی، مصاحبه و بحث گروهی متمرکز با 22 نفر از زنان روستایی برای جمع‌آوری داده‌ها و از روش تحلیل موضوعی نیز برای تحلیل داده‌ها استفاده شده است. بر‌اساس یافته‌های پژوهش، نوع فصل، میزان برخورداری از اراضی کشاورزی، آب، دام و طیور تعیین‌کنندۀ میزان اوقات فراغت زنان روستایی است. همچنین، نوع فعالیت‌های فراغتی و میزان زمان اختصاص‌یافته به آن‌ها در نسل‌های مختلف زنان روستایی در مقایسه با گذشته تغییراتی کرده است. زنان روستایی نسل جوان به دلیل دگرگونی ارزش‌ها علاقۀ چندانی به انجام‌دادن فعالیت کشاورزی ندارند و در مقایسه با نسل میان‌سال و کهن‌سال، اوقات فراغت بیشتری برای آن‌ها به وجود آمده است. همچنین، نوع فعالیت‌های فراغتی آن‌ها بر اثر تحولات نوین تغییراتی کرده است. زنان میان‌سال در فعالیت‌های مولد بازاری و مولد غیربازاری بیشترین مشارکت را دارند و به تبع آن، فعالیت‌های فراغتی آن‌ها عمدتاً برای رفع خستگی است. زنان مسن نیز در فعالیت‌های مولد بازاری و غیربازاری مشارکت دارند و فعالیت‌های فراغتی آن‌ها در راستای تسهیل زندگی در روستا است و در اوقات فراغتشان به تولید (خیک، تشک‌ پوستی، نخ) می‌پردازند.